Düşük Kan Şekeri (Hipoglisemi) Ne Anlama Gelir?
Düşük kan şekeri diğer adı ile hipoglisemi; kan şekerinin 50 mg/dL’nin altına inmesidir. Normalde kan şekeri açlıkta 60 mg/dL’nin altına inmez. 3-4 gün yemek yenmese bile vücut, şekerin daha da aşağı düşmesini önler. Özellikle beyin ve kalp gibi yaşamsal organların tek enerji kaynağı şekerdir. Kan şekerindeki ani düşüşler, bu organların çalışmasını anında etkiler. Beynimizin tek enerji kaynağı şeker olduğu için kan şekerinin uzun bir süre düşük düzeyde olması hayati tehlike taşımaktadır.
Kan şekerinin düşmesi önemli midir?
Evet. Beyin, kalp gibi yaşamsal önemi olan organlarımızın tek enerji kaynağı şekerdir. Kan şekerinin düşmesi bu organların çalışmasını hemen etkiler. Ayrıca kan şekeri düşüklüğü; meydana getirdiği yakınmalarla, diyabetli hastaları gerçekten rahatsız eder.
Hangi diyabetlilerde kan şekeri düşer?
Sadece tıbbi beslenme tedavisi (diyet) ile tedavi olanlarda kan şekeri düşmez. Kan şekeri düşüklüğünün en sık rastlanan nedeni; şeker düşürücü ilaçların yanlış, hatalı, kontrolsüz kullanımı veya bu ilaçlarla yemek öğünleri ve bedensel faaliyetler arasındaki dengenin sağlanamamasıdır.
Örneğin; şeker düşürücü hapların veya insülinin yanlışlıkla veya doktorunuzun önerisi dışında fazla miktarda kullanılması kan şekerini düşürebilir. İnsülini şırıngaya dikkatle çekmemek, iyi görememe sonucu fazla insülin yapmak da kan şekerini düşürebilir.Bazen ilaçlar normal dozda alınmasına rağmen, yemek öğünleri atlanırsa veya unutulup yemekler vaktinde yenmezse alınan ilaçların etkisi ile kan şekeri düşebilir. Ara öğünlerin ihmal edilmesi hipoglisemiye zemin hazırlayabilir. Unutulan ara öğün sonrası hipoglisemi belirtileri ortaya çıkabilir.
Bazen ilaçlar ve yemek öğünleri ile ilgili bir sorun olmamasına karşın normalden fazla hareket yapmak da şekeri düşürür. Örneğin; yürümek, alışveriş yapmak, yük taşımak, uzun yolda otomobil kullanmak, normal dışı ev işleri, ev temizliği kan şekerinizi düşürebilir. Böyle durumlarda önceden ilacınızı azaltmalı veya ek yiyecek yemelisiniz.
Bazı ilaçlar, şeker düşürücü ilaçlarınızın etkisini arttırarak kan şekerini düşürebilir. Bu nedenle şeker düşürücü ilaçlarınızdan başka ilaç kullanmanız gerekiyorsa mutlaka doktorunuza sorun ve diyabetli olduğunuzu bildirin. Alkol alınması ile de kan şekeri düşebilir; akşam alkol alımı ile gece yarısı ve sabaha doğru kan şekeri düşebilir.
Hipoglisemi belirtileri nelerdir?
Hipogliseminin belirtileri; şekerin düşme hızına ve kan şekerinin düzeyine bağlıdır. Örneğin; insülin gibi kan şekerini çok çabuk etkileyen ilaçlara bağlı hipoglisemi belirtileri çok belirgindir. Bu belirtiler arasında;
- Ani gelen soğuk terlemeler,
- Ellerde titreme,
- Dalgınlık,
- Bulantı,
- Açlık,
- Fenalık,
- İç titremesi en sık görülenlerdendir.
Etraftakiler hastanın renginin solduğunu ve terlediğini görürler. Bu belirtiler çok kısa sürede saniyeler, dakikalar içinde ortaya çıkar. Durum daha da ilerlerse nefes darlığı, şuur kaybı ve koma gelişebilir. Ağızdan kullanılan haplara bağlı şeker düşmeleri daha yavaş gelişir. Hafif durumlarda; açlık hissi, baş ağrısı, sersemlik hissi, dikkati toplayamama gibi belirtiler yanında kişilik değişiklikleri ortaya çıkar. Çabuk sinirlenme, anlamsız konuşmalar, şaşkınlık hissi, konuşurken kontrolü kaybetme görülebilir. Bazen de hiçbir belirti görülmeyebilir.
Düşük şeker mutlaka erkenden tanınmalıdır.
Hipoglisemiden nasıl korunmalıdır?
Hipogliseminin tedavi edilmesinin yanında; hipoglisemiye neden olan faktörler ortadan kaldırılmalı ve hastanın bu duruma gelmesi önlenmelidir. Hipoglisemiden dolayı bazen hastalar; ilaçları ve doktoru suçlayarak tedaviyi bırakabilmektedir.
- Hastalar hekimlerine haber vermeden ilaçlarının miktarını değiştirmemelidir.
- Şeker düşürücü ilaçlar hep aynı saatte alınmaya çalışılmalıdır. İlaçtan sonra yemekler düzenli yenilmeli; ara öğünler ihmal edilmemelidir.
- İlaçların ve yiyeceklerin kan şekerini nasıl etkilediğini görebilmek için, evde düzenli olarak kan şekeri ölçümleri yapılmalıdır.
- Alışveriş, spor, yürüyüş, otomobil kullanma gibi olağandışı bedensel faaliyette bulunulacaksa önceden kan şekeri ölçülmeli ve hastalar yanlarında mutlaka ek yiyecek bulundurmalıdırlar. Spor öncesi ve sonrası kan şekeri kontrolü yapılmalıdır.
- Ek ilaç kullanmak gerekiyorsa mutlaka hekime danışılmalıdır.
- Hastalar yanlarında diyabetli olduğunu bildirir bir kimlik bulundurmalıdır. Böylece gerektiğinde hızlıca yardım sağlanabilir.