Diyabeti ve Proteini Anlamak

Ekşi kremalı patates, yumurtalı tam tahıllı kızarmış ekmek veya baklagilli et yemeği günlük protein gereksiniminizi karşılamanın kolay ve lezzetli yollarıdır.1 Vücudunuzun içine hızlı bir bakışla, proteinin diyetiniz için ne kadar önemli olduğunu görebilirsiniz. 

Protein vücudumuzda hem yapı taşı hem de yakıt işlevi göstererek çok önemli bir rol oynar.2 Kaslar, organlar, deri, bağ doku, kan ve hatta insülin gibi hormonlarda bulunan protein çeşitli fonksiyonlar için hayati önem taşır. Proteini, amino asit adlı daha küçük birimlerden oluşan bir inşaat malzemesi olarak düşünebilirsiniz. Her biri vücut yapılarını inşa etme ve korumanın yanı sıra enerji sağlama açısından belirli bir amaca hizmet eden 20 farklı amino asit vardır.

Protein

Hayvansal protein ve bitkisel protein karşılaştırması

Hem hayvansal hem de bitkisel proteinler vardır.3 Her protein türü kendine özgü yararlar sağlar. Süt, yumurta ve eti içeren hayvansal protein.

Hayvansal proteinin besinsel kalitesinin bitkisel proteine kıyasla daha yüksek olduğu düşünülmektedir; bunun nedeni, daha iyi bir esansiyel amino asit karışımı içermesi, daha kolay sindirilmesi ve kalsiyum ile demir gibi diğer önemli besin maddelerinin taşınmasına yardımcı olmasıdır. Bununla birlikte, hayvansal protein aynı zamanda daha fazla doymuş yağ ve kolesterol de içerirken, bitkisel proteinde doymuş yağ ve kolesterol içeriği daha az, lif ve sağlık için yararlı olan diğer besin maddelerinin içeriği daha fazladır. Gerçekten de, minimal düzeyde işlenmiş bitkisel gıdalar açısından zengin vejetaryen diyetler kardiyovasküler hastalık, diyabet, hipertansiyon, kanser ve demansı da içeren birçok kronik hastalığın gelişme riskinde azalmayla ilişkilidir.4

Tam tahıllar, sebzeler, meyveler, baklagiller, kabuklu yemişler ve tohumlar dahil olmak üzere bitkisel ve hayvansal kaynaklardan elde edilen yüksek kalite proteinler açısından zengin, dengeli bir diyet genel sağlığı ve zindeliği anlamlı ölçüde artırabilir.5

Protein sağlıklıdır ve birçok yararı vardır.2 Daha uzun süre tok hissetmenizi sağlar ve kas kütlesi kaybını yavaşlatarak vücudun enerji dengesinin korunmasına yardımcı olur.2 Bazı et türleri çok fazla yağ ve pürin içerebilir.6

Pürin, parçalandığında ürik asit üreten organik bir bileşiktir. Kan dolaşımında anormal ölçüde yüksek ürat düzeyleri obezite, tip 2 diyabet, gut ve diğer hastalıklarla ilişkilendirilmiştir.1 Böbrek hastalığı olan kişilerde proteinin azaltılması hastalığın ilerlemesini geciktirebilir.3 Yetişkinlerde ideal günlük protein alımı kilogram vücut ağırlığı başına yaklaşık 0,8 gramdır.7

Yeterli düzeyde protein tüketmeniz gerekse de, ne yediğinize dikkat etmeniz de önemlidir. Diyetinizdeki tüm değişiklikleri bir sağlık uzmanıyla konuşmalısınız.

Yağ-protein birimi: Protein ve kan şekeri düzeyleri

Diyabet hastalarında protein tüketiminin bir boyutu daha vardır.8,9 Karbonhidrat gibi, yağ ve protein de kan şekeri düzeylerini etkiler.1 Proteinli gıdanın glisemik indeksi düşük olsa da (kan şekeri düzeyi üzerinde çok hızlı veya şiddetli bir etki göstermediği anlamına gelir), karbonhidratlı bir atıştırmalığa kıyasla yedikten sonra daha az aç hissetmenizi sağlar.2 Potsdam'daki Almanya İnsan Beslenme Enstitüsü tarafından yapılan çalışma da, protein açısından zengin diyetin diyabet hastalarında uzun dönem kan şekeri düzeylerini azaltabileceğini göstermiştir.10

Bu nedenle, kan şekeri düzeyindeki potansiyel dalgalanmaları dengelemek için özellikle et ağırlıklı öğünlerden sonra ek kan şekeri testi yapılması tavsiye edilebilir. Karbonhidratlarda olduğu gibi, bu dalgalanmaları önlemek için insülin enjeksiyonu yapılabilir. Bir başka seçenek de uygun bolus enjeksiyonun önceden yapılmasıdır. Ancak protein için doğru insülin dozu farklı şekilde hesaplanır ("yağ-protein birimi" veya kısaca FPU kullanılarak).11,12 Ancak prandiyal insülin dozajının FPU kullanılarak hesaplanması hipoglisemiyle ilişkilendirilmiştir. Yeme rutinlerinizde önemli bir değişiklik yapmadan önce sağlık uzmanına danışmalısınız.

Kaynaklar

  1. Best Protein Choices for Diabetes |ADA [İnternet]. [Alıntılanma tarihi: 24 Haziran 2024]. Erişim adresi: https://diabetes.org/food-nutrition/reading-food-labels/protein

  2. Andrew LaPelusa, Ravi Kaushik. Physiology, Proteins [İnternet]. National Library of Medicine. 2022 [Alıntılanma tarihi: 24 Haziran 2024]. Erişim adresi: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK555990/

  3. Day L, Cakebread JA, Loveday SM. Food proteins from animals and plants: Differences in the nutritional and functional properties. Trends Food Sci Technol. 2022 Jan 1;119:428–42.

  4. Wang T, Masedunskas A, Willett WC, Fontana L. Vegetarian and vegan diets: benefits and drawbacks. Eur Heart J. 2023 Sep 21;44(36):3423–39.

  5. Aas AM, Axelsen M, Churuangsuk C, Hermansen K, Kendall CWC, Kahleova H, et al. Evidence-based European recommendations for the dietary management of diabetes. Diabetologia. 2023 Jun 1;66(6):965–85.

  6. Choi Hyon K., Atkinson Karen, Karlson Elizabeth W., Willett Walter, Curhan Gary. Purine-Rich Foods, Dairy and Protein Intake, and the Risk of Gout in Men. N Engl J Med. 2004;350(11):1093–103.

  7. Rhee CM, Wang AYM, Biruete A, Kistler B, Kovesdy CP, Zarantonello D, et al. Nutritional and Dietary Management of Chronic Kidney Disease Under Conservative and Preservative Kidney Care Without Dialysis. J Ren Nutr. 2023 Nov 1;33(6):S56–66.

  8. Paterson MA, King BR, Smart CEM, Smith T, Rafferty J, Lopez PE. Impact of dietary protein on postprandial glycaemic control and insulin requirements in Type 1 diabetes: a systematic review. Diabet Med. 2019 Dec;36(12):1585–99.

  9. Wolpert HA, Atakov-Castillo A, Smith SA, Steil GM. Dietary Fat Acutely Increases Glucose Concentrations and Insulin Requirements in Patients With Type 1 Diabetes. Diabetes Care. 2013 Apr 1;36(4):810–6.

  10. Schüler R, Markova M, Osterhoff MA, Arafat A, Pivovarova O, Machann J, et al. Similar dietary regulation of IGF-1- and IGF-binding proteins by animal and plant protein in subjects with type 2 diabetes. Eur J Nutr. 2021 Sep;60(6):3499–504.

  11. Cai Y, Li M, Zhang L, Zhang J, Su H. The effect of the modified fat-protein unit algorithm compared with that of carbohydrate counting on postprandial glucose in adults with type-1 diabetes when consuming meals with differing macronutrient compositions: a randomized crossover trial. Nutr Metab. 2023 Oct 16;20(1):43.

  12. Haak T, Herrmann E, Lippmann-Grob B, Tombek A, Hermanns N, Krichbaum M. The Effect of Prandial Insulin Applied for Fat Protein Units on Postprandial Glucose Excursions in Type 1 Diabetes Patients with Insulin Pump Therapy: Results of a Randomized, Controlled, Cross-Over Study. Exp Clin Endocrinol Diabetes Off J Ger Soc Endocrinol Ger Diabetes Assoc. 2022 Apr;130(4):262–7.

Paylaş
Bu makaleyi ne kadar yararlı buldunuz?