Diyabette kan şekeri çeşitli etmenlerin etkisiyle değişim gösterir. Kan şekerini yükselten en önemli neden, tam uygulanmayan diyettir. Bunun yanında enfeksiyon hastalıkları, bazı ilaçlar bazen de egzersiz kan şekerini yükseltir.
Diyabette kan şekeri çeşitli etmenlerin etkisiyle değişim gösterir. Kan şekerini yükselten en önemli neden, tam uygulanmayan diyettir. Bunun yanında enfeksiyon hastalıkları, bazı ilaçlar bazen de egzersiz kan şekerini yükseltir.
Diyette kan şekerini etkileyen en önemli etmen, yemeklerdeki karbonhidrat miktarı ve bunun yemeklerdeki şeklidir. Uygulanan beslenme şeklinin yeterli olup olmadığı, düzenli kan şekeri takibi ve kilo takibi ile denetlenebilir. Kan şekeriniz ve kilonuz doktorunuzun istediği sınırlarda ise diyetinizi yeterli olarak yapıyorsunuz demektir. Olağandışı fiziksel faaliyet veya davet gibi özel yemeklerin öncesi ve sonrasında, kan şekeri ve ilaç ayarlamaları ile kan şekerinde aşırı düşme ve yükselme önlenebilir; oldukça kaliteli bir yaşam sürdürmek mümkündür.
Normalde iyi planlanmış düzenli egzersizle kan şekeri düşer; diğer bir deyişle egzersiz, diyabetliler için tedavi yöntemlerinden biridir; bazı durumlarda ise egzersiz kan şekerini yükseltir. Kan şekeri yüksek iken (örneğin; 250 mg/dL üzerinde) yapılan egzersiz, normaldeki etkinin tersine kan şekerini yükseltebilir. Aç karnına yapılan egzersiz de şekeri yükseltebilir.
Şekeri yükselten diğer olaylar ise enfeksiyon hastalıkları, bazı ilaçlar, damarsal olaylar ve strestir.
Bazı ilaçlar yan etki olarak kan şekerini yükseltebilir. Bu nedenle herhangi bir nedenle başka doktorlar tarafından verilen ilaçların diyabetinize etkisi olup olmadığını sormalısınız. Bu ilaçlar:
Steroid grubu ilaçlar: Bu ilaçlar kortizon ve kortizonlu ilaçlar olarak da bilinir. Tıpta astım tedavisinde, bazen bazı romatizmal hastalıkların tedavisinde ağrılı eklem bölgesine gerek enjeksiyon gerekse sürülerek uygulanmaktadır. Eklem içine verilen tek bir kortizon iğnesi bile kan şekerini ciddi olarak yükseltebilir. Bu grup ilaçların diyabetliye gerçekten verilmesi gerektiğinde kan şekeri günlük ölçümlerle izlenmelidir.
İdrar söktürücüler: Bazı idrar söktürücüler zaman içinde kan şekerini yükselterek, şeker düşürücü ilaçların etkisini azaltabilirler.
Adrenalin içeren ilaçlar: Bu ilaçlar burun damlası olarak üst solunum yolu enfeksiyonlarında kullanılabilir. Bu amaçla kullanımları diyabetliler için tamamen yasak olmasa da kullanılırken kan şekeri yakından izlenmelidir.
Doğum kontrol hapları: Bunlar da kan şekerini yükseltebilen ilaçlardır. Aşırı kilolu ve diyabete yakalanma riski olan kişilerde, bu ilaçlar diyabetin ortaya çıkmasına neden olabilir.
Kolesterol ve trigliserid tedavisi için kullanılan bazı ilaçlar
Bazı epilepsi (sara) ilaçları
Gerek akut yani kısa sürede ortaya çıkan gerekse yavaş yavaş ortaya çıkan enfeksiyon hastalıkları, kan şekerini yükseltebilir. Kısa süre içinde ortaya çıkan enfeksiyonlara; grip, özellikle ateşli boğaz enfeksiyonları, anjin, farenjit, bronşit, zatürre gibi durumlar örnek verilebilir. Bu durumlar kısa sürede önlem alınmadığında, Tip I diyabetli hastada yüksek şekerli aseton komasına neden olabilmektedir. Daha uzun sürede kan şekerini yavaş yavaş yükselten olaylar arasında; idrar yolları enfeksiyonları, akciğer enfeksiyonları ve özellikle tüberküloz ile çoğu zaman pek fazla şikayete neden olmayan diş çürükleri ve ayak yaraları sayılabilir.
Burada bahsedilen bazı olaylar pek fazla belirti vermediğinden gözden kaçabilmektedir. Bazen tek belirti kontrol edilemeyen yüksek kan şekeridir. Kronik enfeksiyonların erkenden tanınmasında düzenli kontrol muayeneleri çok önemlidir. Örneğin; yılda 1-2 kez tam idrar tahlili yaptırmak, her muayenede hekime ayak ve diş muayene olanağı vermek, belki de hepsinden daha önemlisi evde şeker takibi yapmak gerçekten faydalıdır. Düzenli şeker takibi; kontrol edilemeyen kan şekerinin erkenden tanınmasına ve doktorunuzun gerekli önlemleri almasına olanak verecektir.
Öfkelenme, üzülme, kızgınlık gibi olaylar; adrenalin ve kortizol adlı hormonların yapımını arttırarak kan şekerini yükseltir. Günlük yaşamdaki stresli olayların kan şekerine etkisi kısa süreli ve de çok hafif olmaktadır. Örneğin; yakınları ile tartışmak, TV'de gördüğü olaylara üzülmek veya kızmak gibi olaylar kan şekerini 40-50 mg/dL gibi yükseltebilir. Kan şekerini daha uzun süre yükselten stresler; bir yakınından ayrılmak veya kaybetmek, iş kaybı, sürekli sıkıntı, üzüntü gibi durumlardır. Bu olaylarda nedenine yönelik çözümler ve tedavide gerekli ayarlamaların yapılmasıyla yüksek kan şekeri sorununu yenmek mümkündür.
https://www.turkdiab.org/diyabet-hakkinda-hersey.asp?lang=TR&id=55